BES (Bireysel Emeklilik Sistemi)

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), bireylerin gelir elde ettikleri dönemde düzenli olarak tasarrufta bulunmaları, yatırıma yönlendirilen tasarruflarıyla birikim oluşturmaları ve emeklilikte gelir elde etmeleri üzerine kurulmuş bir özel emeklilik sistemidir. Bu sistem ile hem bireylerin emeklilik dönemindeki refah düzeyi yükselecek, hem de oluşan uzun vadeli emeklilik fonları ekonomiye ciddi bir kaynak yaratacaktır.

BES'e katılım zorunlu değildir. Katılımcılar mevcut gelir düzeyleri ve emeklilik dönemine ait gelir beklentilerini göz önüne alarak ödeyebilecekleri katkı payı tutarını belirleyip, emeklilik sözleşmesi akdederek sisteme dahil olabilirler. Fiil ehliyetine sahip herkes sisteme katılabilir.

BES'te işleyiş üç aşamalıdır:

• Sözleşmenin yürürlüğe girmesi ve katkıların toplanması;

Sisteme girmek isteyen katılımcı; gelir düzeyi, emeklilik dönemindeki gelir beklentileri ve yatırım tercihleri yönünde plan seçer, emeklilik sözleşmesi teklif formunu doldurur ve imzalar. Emeklilik sözleşmesinin İnternet sitesi, çağrı merkezi veya şirketçe yetkilendirilen çağrı merkezi aracılığıyla düzenlenmesi halinde emeklilik sözleşmesine, emeklilik planına ve sisteme ilişkin gerekli bilgilerin kendisine verildiğini teyit ederek teklifi çağrı merkezi veya elektronik imza aracılığıyla onaylar. Emeklilik sözleşmesi, şirket tarafından reddedilmediği takdirde varsa blokaj süresinin tamamlanmasını müteakip, katkı payı olarak yapılan ilk ödemenin şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihte yürürlüğe girer. Sözleşme kurulduktan sonra katılımcının ve sponsor kuruluşun ödediği katkılar, katılımcı adına açılan bireysel emeklilik hesabında izlenir.

• Katkıların yatırıma yönlendirilmesi;

Bireysel emeklilik hesaplarına ödenen katkı payları, katılımcının seçtiği emeklilik yatırım fonlarında yatırıma yönlendirilir. Herhangi bir fon dağılımı tercihinde bulunmayan katılımcıların birikimleri, dahil olunan plan kapsamında sunulan standart fonda yatırıma yönlendirilir. Emeklilik yatırım fonları, emeklilik şirketinin portföy yönetim şirketiyle yapacağı ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından onaylanacak portföy yönetim sözleşmesine göre yönetilir.

Sistemde kalınan süre boyunca birikimler bireysel emeklilik hesabında izlenir ve bireysel emeklilik hesabına ilişkin her türlü bilgi düzenli olarak katılımcıya iletilir. Bu bilgiler, bireysel emeklilik hesabına yatırılan katkı tutarlarını, hesaptaki emeklilik yatırım fonlarının detaylarını ve birikimlerin değerini içerir. Katılımcıların fon tercihlerini bilinçli bir şekilde yapabilmesini teminen şirket, takvim yılının her üç aylık döneminde elektronik postayla ve kendi İnternet sitesi aracılığıyla katılımcılara yatırım araçlarına ilişkin genel bilgiler, finansal piyasalardaki güncel gelişmeler, sunulan fonlara ilişkin yatırım ve performans bilgileri, katılımcıların maruz kalabileceği yatırım riski ve diğer finansal riskleri içeren bilgilendirme yapar.

Katılımcı, sözleşmesinin dahil olduğu emeklilik planını yılda en fazla dört defa, katkı payının ve birikiminin değerlendirildiği fonları, bu fonların dağılım oranlarını yılda en fazla altı defa değiştirebilir. Ayrıca başka şirketten aktarımla kurulan sözleşmeler hariç, bir emeklilik şirketinde iki yılı dolduran sözleşmenin katılımcısı dilerse ilgili sözleşmedeki birikimini başka emeklilik şirketine aktarabilir. Başka şirketten aktarımla düzenlenmiş sözleşmelerin ise şirkette en az bir yıl bulunmaları durumunda tekrar aktarılmaları mümkündür.

• Emeklilik ve sistemden ayrılma;

Katılımcı emekliliğe hak kazandığında emeklilik hesabındaki birikimini toplu olarak veya belirli bir program çerçevesinde emeklilik şirketinden alabileceği gibi, yaptıracağı yıllık gelir sigortası ile ömür boyu veya belirli süreler için düzenli olarak emekli maaşı alabilir. Katılımcı, emekliliğe hak kazanmadan da sistemden ayrılabilir.